του Tony Barber *
Απίστευτη δημαγωγία, άκρατος λαϊκισμός και επικοινωνιακές απάτες είναι μερικά από τα κύρια γνωρίσματα του προσφυγικού/μεταναστευτικού, που δεν παύει βεβαίως να είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα…
Σίγουρα το προσφυγικό/μεταναστευτικό είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, με ποικίλες και όχι ευχάριστες προεκτάσεις. Είναι βέβαιον, επίσης, ότι στην αντιμετώπισή του έγιναν λάθη και κάποιες χώρες προσπάθησαν να το χρησιμοποιήσουν ως διπλωματικό και διαπραγματευτικό ατού. Έτσι, το όλο θέμα κάπου πήρε στραβό δρόμο. Υπάρχει ωστόσο και μία άλλη όψη του νομίσματος, διόλου αμελητέα. Αυτή που λέει ότι το θέμα κάθε άλλο παρά παλαιό είναι, αλλά δυστυχώς η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεν θέλησε να το αντιμετωπίσει και να το χειριστεί στο πλαίσιο ευρύτερα αποδεκτών κανόνων.
Κάτι όμως πρέπει να γίνει. Είναι καιρός να σταματήσουμε την καταστροφολαγνεία και να δούμε την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης από μία εύλογη προοπτική.
Σε ολόκληρη την ΕΕ ορισμένοι δημαγωγοί πολιτικοί και υστερικά μέσα ενημέρωσης προκαλούν πανικό για ανεξέλεγκτα κύματα μεταναστών από μη λευκές, συχνά μουσουλμανικές χώρες, που πλημμυρίζουν την Ευρώπη. Οι μετανάστες αυτοί παρουσιάζονται συχνά ως υποκινητές ή δράστες τρομοκρατικών πράξεων, σεξουαλικών εγκλημάτων, δολοφονιών και ληστειών.
Ας παραθέσω κάποια δεδομένα από την επίσημη έκθεση της ΕΕ, τα οποία φωτίζουν από διαφορετική σκοπιά το ζήτημα της μετανάστευσης στην Ευρώπη. Τα δεδομένα αφορούν τις άδειες παραμονής στην ΕΕ που χορηγήθηκαν σε μη Ευρωπαίους. Ομολογώ ότι όταν είδα τα δεδομένα για πρώτη φορά έμεινα και εγώ έκπληκτος.
Οι πολίτες ποιας χώρας πιστεύετε ότι έλαβαν τις περισσότερες άδειες παραμονής στην ΕΕ το 2014; Της ρημαγμένης από τον πόλεμο Συρίας ή του Ιράκ; Όχι. Του σπαρασσόμενου από τις συγκρούσεις Αφγανιστάν ή της Ερυθραίας, με το έλλειμμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Όχι. Ήταν τελικά οι Ουκρανοί εκείνοι που έλαβαν τις περισσότερες άδειες παραμονής –για την ακρίβεια 302.772. Αμέσως μετά ακολουθούν οι Αμερικανοί. Έλαβαν 199.244 άδειες. Στην τρίτη θέση είναι οι Κινέζοι, που εξασφάλισαν 169.657 άδειες. Στην τέταρτη θέση οι Ινδοί, με 134.881 άδειες. Οι επόμενες έξι χώρες στην λίστα είναι το Μαρόκο, η Συρία, η Λευκορωσία, η Βραζιλία και η Τουρκία.
Με άλλα λόγια, το 2014 η πλειοψηφία των αδειών παραμονής για μη Ευρωπαίους πήγαν σε ανθρώπους από χώρες (με εξαίρεση Μαρόκο και Συρία) που δεν είναι στην Μέση Ανατολή ή στην βόρειο Αφρική.
Όλες αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνονται στην έκθεση που δημοσίευσε τον Νοέμβριο η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ. Είμαι υπόχρεος στην Elspeth Guild του Centre for European Policy Studies, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα τις Βρυξέλλες, που το ανέφερε στην έρευνά της «Επανεξετάζοντας την κατανομή μεταναστών στην ΕΕ: να κοιτάξουμε τα στοιχεία;».
Τα δεδομένα αποκτούν εξαιρετικό ενδιαφέρον αν δει κανείς ποιες χώρες της ΕΕ έδωσαν τις περισσότερες άδειες παραμονής το 2014. Όπως περιμένει κανείς, ήταν η Πολωνία, γειτονική χώρα της Ουκρανίας, αυτή που έδωσε τις περισσότερες σε Ουκρανούς (σχεδόν 250.000). Αυτό αντανακλά την πολιτική αναταραχή, τις στρατιωτικές συγκρούσεις, την οικονομική κατάρρευση και την αναγκαστική μετατόπιση πολιτών, που μετατράπηκαν το 2014 σε ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα για την Ουκρανία.
Αλλά ποιος χορήγησε αυτές τις άδειες σε Αμερικανούς, Κινέζους και Ινδούς; Ο πιο γενναιόδωρος εκδότης αδειών ήταν, με μεγάλη διαφορά, η Βρετανία (136.000 άδειες σε πολίτες των ΗΠΑ και πάνω από 70.000 σε Κινέζους και Ινδούς). Συνολικά η Βρετανία εξέδωσε 568.000 άδειες παραμονής το 2014 –πολύ περισσότερες από την δεύτερη Πολωνία με 355.000, την τρίτη Γερμανία με 238.000 και την τέταρτη Γαλλία με 218.000.
Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι η βρετανική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει για λαϊκή κατανάλωση μία ιδιαιτέρως σκληρή γραμμή στην μετανάστευση και αρέσκεται να κατηγορεί τους εταίρους της στην ΕΕ για το λεγόμενο πρόβλημα. Όπως βλέπουμε, τα στοιχεία δίνουν μία εντελώς διαφορετική εικόνα.
Από την έκθεση της Eurostat προκύπτει ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο. Από το 2008 ως το 2014, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν εκδώσει έναν εντυπωσιακά σταθερό αριθμό αδειών παραμονής, σχεδόν πάντοτε μεταξύ 2 και 2,5 εκατομμυρίων την χρονιά. Να έχετε κατά νουν ότι οι κρίσεις του τραπεζικού τομέα και του δημόσιου χρέους βρίσκονταν στο απόγειό τους εκείνα τα χρόνια, προκαλώντας μία από τις βαθύτερες υφέσεις των τελευταίων 100 ετών. Ωστόσο, εκατομμύρια μετανάστες συνέχιζαν να λαμβάνουν άδεια για να ζήσουν στην Ευρώπη. Διαταράχθηκε κάπου η κοινωνική τάξη; Όχι.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η διαχείριση της τρέχουσας προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ευρώπη ήταν ήρεμη, αρμονική και αποτελεσματική. Ήταν μία θλιβερή, διχαστική και αδέξια διαχείριση της κατάστασης. Αλλά αυτό που κάνει την κρίση να φαίνεται ανεξέλεγκτη δεν είναι ο τεράστιος αριθμός των προσφύγων. Όπως δείχνει και η έκθεση της Eurostat, η Ευρώπη έχει την δυνατότητα να απορροφήσει μεγάλο αριθμό νεοεισερχομένων.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι η δημαγωγία και οι στενόμυαλες πολιτικές που διαμορφώνουν την απάντηση της Ευρώπης.
* Αρθρογράφος και ανταποκριτής της εφημερίδας Financial Times στις Βρυξέλλες
